Rehabilitacja po wypadku – jak pomóc pacjentowi „stanąć na nogi”?

Niedowład kończyn stanowi bardzo często konsekwencję urazu doznanego w trakcie wypadku komunikacyjnego. W odróżnieniu od paraliżu, nazywanego również porażeniem, objawiającym się całkowitą niezdolnością do wykonywania ruchów w obrębie kończyn, tułowia czy szyi, niedowład kończyn dolnych lub górnych objawia się zmniejszeniem siły mięśni lub znacznym ograniczeniem zakresu ich ruchu. Jakie są przyczyny niedowładu kończyn i jak przebiega rehabilitacja po wypadku?

Niedowład kończyn górnych lub dolnych, rozwijający się w następstwie wypadku (komunikacyjnego lub innego, nieszczęśliwego zdarzenia) najczęściej wynika z urazów w obrębie dwóch struktur – czaszki i samego mózgu oraz uszkodzeń poprzecznych rdzenia kręgowego. Dochodzi do nich podczas upadków lub zderzeń, gdy na czaszkę i/lub kręgosłup działają bardzo duże siły, prowadzące do wspomnianych uszkodzeń.

W następstwie urazu czaszki najczęściej występuje tak zwany połowiczy niedowład kończyn. Objawia się on zmniejszeniem bądź utratą siły mięśni wyłącznie po jednej stronie ciała – przeciwnej do tej, po której powstał uraz w obrębie czaszki. Tego typu niedowład kończyn górnych lub dolnych jest bezpośrednio spowodowany rosnącym krwiakiem pourazowym lub pourazowym krwotokiem do jamy czaszki (podobnie jak w przypadku krwotocznego udaru mózgu). Taki stan doprowadza do uszkodzenia drogi korowo-rdzeniowej (odpowiadającej za ruchy ciała oraz za utrzymywanie prawidłowej postawy). Uszkodzenie poprzeczne rdzenia kręgowego w wyniku wypadku powoduje z kolei niedowład kończyn poniżej zaistniałego uszkodzenia (czyli w miejscach, w których unerwienie zapewnia odcinek rdzenia kręgowego poniżej uszkodzenia). W takim przypadku obserwuje się zazwyczaj niedowład kończyn dolnych.

Rehabilitacja po wypadku, a także rzetelna i długotrwała fizjoterapia, stanowią jeden z najważniejszych elementów na drodze powrotu pacjenta do zdrowia. Stopień odzyskania sprawności zależy oczywiście od rozległości uszkodzeń, chirurgicznych możliwości ich zniwelowania, a także od innych czynników. Rehabilitacja po wypadku pomaga jednak nie tylko w stopniowym odzyskiwaniu władzy w nogach i rękach, ale również przeciwdziała zanikowi struktur odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu ruchu, czyli mięśni i nerwów. Aby doszło do ich regeneracji (a nie regresu), muszą być regularnie pobudzane. Zazwyczaj ćwiczenia odbywają się pod okiem fizjoterapeuty oraz rehabilitanta, jednak z wykorzystaniem polecanych akcesoriów rehabilitacyjnych w domu, można pomóc choremu w jeszcze szybszym odzyskaniu sprawności.

Fot. Rehabilitacja po wypadku to prawdziwe wyzwanie – zarówno dla chorego, jak i fizjoterapeutów, rehabilitantów i opiekunów pacjenta.

Akcesoria rehabilitacyjne do ćwiczeń w domowym zaciszu

W jaki sposób powinna przebiegać rehabilitacja po wypadku w przypadku osób z niedowładem kończyn górnych lub dolnych? Najważniejsza jest wczesna mobilizacja mięśni, a co za tym idzie – nerwów. Oczywiście wszystkie ćwiczenia muszą odbywać się pod kontrolą lekarza prowadzącego i na jego zalecenie. Czasem z fizjoterapią i rehabilitacją trzeba się bowiem wstrzymać aż do ostatniego zabiegu chirurgicznego i do zakończenia rekonwalescencji. Gdy lekarz prowadzący da „zielone światło”, śmiało można podjąć rehabilitację. Po wypadku odbywa się ona zazwyczaj na specjalnie wydzielonych oddziałach szpitalnych lub w przygotowanych do takich zajęć ośrodkach, w formule ambulatoryjnej. Oznacza to, że pacjent dochodzi do placówki lub jest dowożony na zajęcia przez najbliższych.

Aby zapewnić jeszcze lepsze efekty ćwiczeń, warto dowiedzieć się od prowadzącego fizjoterapeuty, jak powinna przebiegać rehabilitacja domowa. Obecnie na rynku dostępne są różnego rodzaju akcesoria rehabilitacyjne, co dodatkowo ułatwia ćwiczenia w domowym zaciszu. Należy pamiętać jednak o regularności, a także o niebagatelnej roli odpoczynku w procesie dochodzenia do pełnej sprawności. Fizjoterapeuta bądź rehabilitant wskaże, jakie ćwiczenia wykonywać, jaka powinna być ich częstotliwość, a także ile powinny trwać okresy odpoczynku. Rehabilitacja domowa może przebiegać z wykorzystaniem odpowiednich sprzętów, wśród których dużą rolę odgrywają pionizatory, balkoniki do chodzenia lub – zarówno w przypadku niedowładu kończyn dolnych, jak i górnych – specjalistyczne rotory do rehabilitacji. Czym wyróżniają się na tle innych pomocy tego typu?

• Pionizator – to zaawansowany sprzęt do rehabilitacji domowej i do szkolenia chodu w specjalnych ośrodkach. Wspiera pacjenta w powrocie do sprawności ruchowej poprzez umożliwienie mu poruszania się bez pomocy osób trzecich. Konstrukcja oparta jest na bezpiecznych kołach, a sam pacjent ma kilka punktów podparcia (m.in. w okolicach miednicy, klatki piersiowej i przedramion). Specjaliści polecają szczególnie pionizator Grillo, który idealnie funkcjonuje w warunkach domowych – nie tylko ze względu na możliwość łatwego złożenia, ale przede wszystkim ze względu na jego uniwersalny charakter i możliwość zamontowania wielu akcesoriów. Pionizator dynamiczny sprawdzi się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych – bez problemu można dostosować jego wysokość do potrzeb konkretnego pacjenta. Poza tym – ze względu na wspomniane wcześniej akcesoria (podłokietniki, uprzęże, siedziska czy obciążniki) – pionizator Grillo zalecany jest dla osób cierpiących na niedowład kończyn górnych, jak i dolnych.
• Akcesoria rehabilitacyjne, które również wspomagają poruszanie się osób z niedowładem kończyn dolnych to balkoniki do chodzenia. Występują w różnych wariantach – mogą to być modele kroczące, z dodatkowymi kółkami, a nawet z miejscem na zakupy czy inne drobiazgi. Dla osób z niedowładem kończyn dolnych sprawdzą się przede wszystkim balkoniki do chodzenia ukształtowane w taki sposób, by ułatwiały one wstawanie z pozycji siedzącej – wynika to z faktu, że chory musi nie tylko ćwiczyć sam chód, ale również mobilizować stawy biodrowe i kolanowe – a to dzieje się w największym stopniu podczas siadania i wstawania. Taki model ma w swojej ofercie sklep internetowy Galeria Zdrowia – balkonik do chodzenia posiada rączki na dwóch wysokościach, co umożliwia zarówno „naukę” chodzenia, jak i wstawania. Antypoślizgowe, gumowe nakładki na nóżki zapobiegają niekontrolowanym ruchom – podobnie jak pokryte wyprofilowaną gumką uchwyty. Balkonik do chodzenia można również regulować w zakresie jego wysokości, co sprawia, że idealnie dopasowuje się on do wzrostu i postawy pacjenta.
• Na uwagę zasługują także podpórki czterokołowe marki Mobilex, które stanowią doskonałe wsparcie w regeneracji mobilności, zarówno po urazach, jak i w przypadku różnego rodzaju zwyrodnień osób starszych objawiających się w codziennym przemieszczaniu się. Podpórki inwalidzkie, zarówno trójkołowe, jak i czterokołowe, są wyposażone w torby, dzięki którym, można łatwo i wygodnie przenieść zakupy lub schować do nich potrzebne przedmioty. Lekkie, wykonane z aluminium, włókna węglowego, funkcjonalne i poręczne podpórki inwalidzkie są składane, dzięki czemu zajmują maksymalnie mało miejsca w domu oraz świetnie sprawdzą się w podróży zarówno samochodem, jak i pociągiem. W ofercie sklepu Galeria Zdrowia możecie Państwo nabyć podpórki przeznaczone do używania przez osoby niepełnosprawne, do ćwiczenia umiejętności stania oraz chodzenia bez pomocy lub z asystą osób trzecich, niezbędne w trakcie procesu rehabilitacji. Podpórki inwalidzkie zaprojektowane są z dbałością o detale, niezwykle praktyczne, wygodne, zwrotne, a co najważniejsze – różnorodne, dlatego z pewnością sprostają oczekiwaniom nawet najbardziej wymagających użytkowników.
• Rotor do rehabilitacji jest urządzeniem służącym do ćwiczeń kończyn górnych i dolnych. Jego działanie polega nie tylko na wzmocnieniu siły mięśni, ale również na zwiększeniu zakresu ruchu w stawach. Podczas domowej rehabilitacji z wykorzystaniem tego sprzętu pacjent wykonuje bowiem ruchy podobne do tych, jakie wykonuje się w trakcie jazdy na rowerze. Rotor do rehabilitacji jest dostępny m.in. w sklepie internetowym Galeria Zdrowia – posiada on antypoślizgowe nakładki na nóżki, dzięki czemu nie przesuwa się podczas ćwiczeń. Można go również wygodnie złożyć i schować po zakończonym treningu. Rotor rehabilitacyjny jest najczęściej wykorzystywany w pozycji siedzącej, a więc dogodnej dla każdego pacjenta.

Pionizator, balkonik do chodzenia, podpórka czterokołowa oraz rotor do rehabilitacji to akcesoria, które z powodzeniem można wykorzystywać do ćwiczeń w domowym zaciszu.

Niedowład kończyn górnych i dolnych, pojawiający się u pacjentów w wyniku wypadków, jest dość częstą konsekwencją tak nagłych zdarzeń – aby przywrócić choremu sprawność, potrzebna jest długotrwała rehabilitacja. Warto zadbać o nią również w domu, co pozwoli uzyskać szybsze i lepsze efekty terapii!