Dyskopatia jest zaliczana do przewlekłych chorób kręgosłupa, związanych ze zwyrodnieniami pojawiającymi się w obrębie krążków kręgowych (określanych potocznie również jako dyski), znajdujących się pomiędzy kręgami kostnymi, czyli podstawowymi elementami budowy kręgosłupa. W jaki sposób dochodzi do zwyrodnienia dysków, jakie są objawy schorzenia i w jaki sposób przebiega jego leczenie?
Na krążek międzykręgowy składa się jądro miażdżyste, a także otaczający je pierścień włóknisty, zbudowany z włókien kolagenowych. Do zwyrodnienia dochodzi w momencie, w którym jądro miażdżyste powiększa się lub ulega uwypukleniu. Wówczas cała struktura zostaje zaburzona, jądro miażdżyste napiera na pierścień włóknisty, a ten z kolei uciska rdzeń kręgowy, korzenie rdzeniowe i inne struktury znajdujące się w obrębie kręgosłupa. Najczęściej (w około 90% przypadków) wyżej opisane zwyrodnienie pojawia się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, choć nie oznacza to, że nie może wystąpić na przykład w obszarze kręgów szyjnych.
Co prowadzi do powstawania dyskopatii? Czynników jest wiele – mogą one występować pojedynczo lub współistnieć ze sobą. Do niedawna uważano, że najważniejszym powodem występowania zwyrodnień krążków kręgowych, jest wykonywanie ciężkiej, fizycznej pracy przez wiele lat bądź poddawanie się zbyt intensywnym treningom. Okazało się jednak, że nie jest to jedyna przyczyna omawianych zmian w kręgosłupie. Inne powody to praca siedząca (zwłaszcza praca kierowcy, którego kręgosłup narażony jest na długotrwałe wibracje podczas prowadzenia samochodu), a także skrzywienia kręgosłupa, a szczególnie lordoza (ponieważ kręgosłup pracuje wówczas podczas przeciążeń inaczej, niż u zdrowych osób). Dyskopatia to choroba, która dotyka przeważnie osoby pomiędzy 20 a 50 rokiem życia (zwyrodnienia pojawiają się rzadko u ludzi bardzo młodych i seniorów). Kolejną przyczyną schorzenia może być pozostawanie w długotrwałym stresie, na który organizm reaguje permanentnym napięciem mięśni, przyczyniającym się do zwyrodnienia krążków kręgowych.
Fot. Dyskopatia to – wbrew pozorom – choroba dotykająca nie tylko seniorów. Zapadają na nią nawet osoby dwudziestokilkuletnie.
Objawy dyskopatii – kiedy zgłosić się do lekarza?
Z uwagi na fakt, że objawy dyskopatii mogą być naprawdę różne, diagnostyka tego schorzenia jest niezwykle trudna. Objawem najbardziej charakterystycznym jest oczywiście ból – w początkowej fazie choroby pacjenci odczuwają go, jako krótki i przeszywający w tym miejscu, w którym dochodzi do zwyrodnienia (najczęściej jest to odcinek lędźwiowy kręgosłupa). Nieleczona dyskopatia w bardziej zaawansowanym stadium objawia się oczywiście nasilonym, długotrwałym bólem, a także – w zależności od miejsca wystąpienia zmian chorobowych – innymi dolegliwościami. Jeśli dyskopatia dotyczy odcinka lędźwiowego, to wówczas może pojawić się niedowład kończyn dolnych, brak czucia w jednej ze stóp, zanik mięśni w kończynie (co związane jest ze zmniejszeniem jej obwodu), a nawet nietrzymaniem moczu. Dyskopatia ulokowana w odcinku szyjnym wiąże się przede wszystkim ograniczeniem ruchomości szyi oraz z bólem pojawiającym się w momencie, w którym pacjent chce poruszyć głową na boki.
Ze względu na mnogość objawów, diagnostyka pacjentów w kierunku dyskopatii jest bardzo rozbudowana. Rozpoczyna się od zwykłego badania chorego połączonego z wywiadem lekarskim. Następnie jest wykonywane zdjęcie RTG odcinka kręgosłupa, w którym pojawia się ból. Jeśli lekarz prowadzący ma dalsze wątpliwości, co do źródła dolegliwości pacjenta, kieruje go zwykle na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Wyniki tych badań powinny jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć dyskopatię, jako przyczynę bólu i ograniczenia mobilności pacjenta.
Fot. Dyskopatia najczęściej dotyczy odcinka lędźwiowego kręgosłupa – nie należy bagatelizować jej objawów.
Dyskopatia – rehabilitacja, ćwiczenia i elementy zaopatrzenia
Do najpopularniejszych metod leczenia dyskopatii należy przede wszystkim rehabilitacja. Ćwiczenia – ze względu na duże dolegliwości bólowe – zawsze muszą przebiegać pod kontrolą fizjoterapeuty. Aktywność mająca na celu złagodzenie objawów zwyrodnienia krążka kręgowego oraz rwy kulszowej (rwa również jest objawem schorzenia), podejmowana na własną rękę, może bowiem bardziej zaszkodzić, niż pomóc. W ćwiczeniach kluczowe jest wzmacnianie mięśni gorsetu oplatającego klatkę piersiową i plecy, a także mięśni brzucha. Chory pracuje z rehabilitantem również nad utrzymywaniem prawidłowej postawy podczas wykonywania codziennych czynności w pozycji siedzącej czy stojącej. Bardzo ważne jest również stosowanie zaleceń rehabilitanta dotyczących funkcjonowania na co dzień – nawet niewielkie zaniedbania w kwestii aktywności czy prawidłowej postawy mogą skutkować nawrotem choroby. Do ostatecznych rozwiązań należy leczenie operacyjne – kwalifikują się do niego pacjenci, u których ból utrzymuje się powyżej 6 tygodni, a żadne inne metody nie przynoszą poprawy stanu chorego. Operacje mogą być przeprowadzane metodą tradycyjną lub endoskopową – o ich przebiegu każdorazowo decyduje lekarz. Zabieg chirurgiczny jest ostatecznością z tego względu, że operacja w obrębie delikatnych struktur kręgosłupa wiąże się z dość dużym ryzykiem uszkodzenia elementów kluczowych dla funkcjonowania i mobilności pacjenta.
Oprócz ćwiczeń rehabilitacyjnych, u chorych na dyskopatię stosuje się także różnego rodzaju zaopatrzenie medyczne. W przypadku tego schorzenia są to zazwyczaj kołnierze i pasy ortopedyczne, które skutecznie wspierają ćwiczenia rehabilitacyjne, pomagają utrzymać prawidłowe ułożenie kręgów oraz krążków międzykręgowych, a także przynoszą ukojenie w bólu.
Jeśli dyskopatia pojawia się w odcinku szyjnym kręgosłupa (co zdarza się stosunkowo rzadko), wówczas lekarze zalecają wspieranie rehabilitacji noszeniem kołnierza ortopedycznego. Obecnie produkowane kołnierze są przystosowane do noszenia ich zarówno w dzień, jak i w nocy – bez odczuwania dyskomfortu czy ucisku. Dla osób w początkowej fazie choroby są polecane przede wszystkim kołnierze miękkie, wykonane z gęstej pianki. Przykładem może być model Actimove Cervical (Eco Medium). Jego miękka, bawełniana osłonka zapewnia komfort noszenia (jest również zdejmowana i można ją prać, co gwarantuje zachowanie odpowiedniego poziomu higieny). Dodatkowo kołnierz zapina się na wygodne rzepy – pacjent może więc obsługiwać go samodzielnie. Inny model tego rodzaju to wersja Comfort, której anatomiczny kształt równie świetnie sprawdzi się w przypadku dyskopatii odcinka szyjnego.
Fot. Kołnierz ortopedyczny przynosi znaczną ulgę w bólu dla osób z dyskopatią odcinka szyjnego.
W przypadku znacznie częściej występującej dyskopatii odcinka lędźwiowego kręgosłupa, pacjentom poleca się noszenia elementów zaopatrzenia medycznego usztywniających właśnie ten odcinek. Dzięki temu kręgosłup przyjmuje prawidłowa pozycję, także przy wykonywaniu codziennych czynności (co przekłada się na zmniejszenie bólu) i nie jest zbyt mocno obciążony. Przy wyborze tego typu zaopatrzenia ortopedycznego dla pacjentów z dyskopatią, warto zwrócić szczególną uwagę na sznurówki i pasy stabilizujące. Na rynku dostępne są również pasy brzuszne, które w mniejszym stopniu stabilizują, a w większym chronią brzuch przed urazami i zrostami powstającymi po operacjach. Dobrym wyborem dla pacjenta z dyskopatią w odcinku lędźwiowym będzie sznurówka lędźwiowo-krzyżowa Actimove Lombacare, którą łatwo jest samodzielnie założyć. Dodatkowo model ten posiada usztywniające fiszbiny i krzyżujące się z tyłu pasy, które wymuszają prawidłową postawę ciała. Inny model o tym samym działaniu, jednak zapinany na rzepy (a więc łatwiejszy w obsłudze) to pas stabilizujący Actimove Lumbal – polecany szczególnie dla osób, które kierują się przy wyborze idealnym dopasowaniem do anatomicznego kształtu ciała oraz gwarancją pewnego podtrzymania – rzepy bowiem mocno utrzymują pas we właściwym położeniu.
Fot. Pasy stabilizujące odcinek lędźwiowy to doskonałe uzupełnienie rehabilitacji przy dyskopatii.
